Coraz częściej porusza się temat wpływu metali ciężkich na organizm. Pojawia się coraz więcej badań dokumentujących ich szkodliwe oddziaływanie na układ nerwowy, funkcjonowanie mózgu, rozwój chorób neurodegeneracyjnych oraz uszkodzenia narządów. Poziom zanieczyszczenia środowiska metalami ciężkim nieustannie wzrasta ze względu na dynamiczny rozwój przemysłu, który wykorzystuje toksyczne substancje i półprodukty.
Protokół Cutlera to autorski model detoksykacji metali ciężkich, łączący wiedzę z zakresu chemii, farmakokinetyki i doświadczenia w pracy z pacjentami. Mimo braku oficjalnej akceptacji klinicznej, stał się popularną alternatywą dla klasycznej chelatacji, szczególnie wśród osób cierpiących na przewlekłe objawy zatrucia rtęcią.
Główne zasady protokołu Cutlera
Podstawą podejmowania jakichkolwiek działań prozdrowotnych jest dokładna weryfikacja stanu organizmu, przede wszystkim poprzez badania krwi.
Istotnym przeciwwskazaniem jest posiadanie plomb amalgamatowych – należy je najpierw bezpiecznie usunąć w specjalistycznym gabinecie stomatologicznym. Po ich usunięciu konieczne jest odczekanie 3 miesięcy przed rozpoczęciem terapii, aby zapobiec przedwczesnemu przenikaniu rtęci do mózgu podczas chelatacji. Ta sama zasada dotyczy szczepień zawierających rtęć – również w tym przypadku należy zachować trzymiesięczny okres przerwy.
Przed rozpoczęciem procesu detoksykacji należy się odpowiednio przygotować, najlepiej konsultując się ze specjalistą (lekarzem, dietetykiem lub fitoterapeutą). Niniejszy artykuł ma charakter informacyjny i nie stanowi zalecenia ani instrukcji do przeprowadzania detoksu organizmu.
Stosowane środki chelatujące
Protokół Cutlera wykorzystuje trzy główne chelatory, z których każdy pełni nieco inną funkcję.
R-ALA (kwas alfa-liponowy)
R-ALA jest najważniejszym środkiem w całym planie – przekracza barierę krew-mózg, co umożliwia usuwanie metali ciężkich z mózgu, układu nerwowego i narządów wewnętrznych. Ten naturalnie występujący w organizmie antyoksydant stosuje się w protokole w znacznie wyższych dawkach niż wewnętrznie produkowane ilości. Wykazuje szczególną skuteczność w usuwaniu rtęci i arsenu, choć słabiej radzi sobie z ołowiem. Ze względu na okres półtrwania wynoszący około 3 godzin, należy przyjmować go co 2–3 godziny – zarówno w dzień, jak i w nocy.
DMSA
Kwas dimerkaptobursztynowy to syntetyczny chelator, który nie przenika bariery krew-mózg – działa wyłącznie w obrębie krwi i tkanek obwodowych. Skutecznie wiąże rtęć krążącą we krwi, a także ołów, kadm i arsen. DMSA stosuje się zazwyczaj na początkowym etapie, aby oczyścić organizm z metali ciężkich, zanim R-ALA rozpocznie metabolizowanie rtęci z narządów i mózgu.
DMSA ma okres półtrwania około 3–4 godziny, dlatego standardowo przyjmuje się go w takich właśnie odstępach.
Ponieważ wiąże on także cynk i miedź, należy dodatkowo suplementować te minerały według zaleceń specjalisty.
DMPS
Kwas dimerkaptopropanosulfonowy to kolejny chelator, który – podobnie jak DMSA – nie przenika do mózgu. Ma dłuższy okres półtrwania (około 6–8 godzin), dlatego wymaga dawkowania tylko 3–4 razy na dobę. DMPS skutecznie usuwa rtęć z krwi i tkanek, a szczególną skuteczność wykazuje przy zatruciach arsenem. W protokole Cutlera stosuje się go analogicznie do DMSA – rozpoczyna się od niego terapię, a dopiero później włącza się R-ALA.
DMPS jest trudniej dostępny, natomiast część osób będzie go lepiej tolerować niż DMSA.
Czy warto stosować inne chelatory?
Inne popularne środki, takie jak chlorella, kolendra, MSM, DMSO czy EDTA, mają podobne właściwości. Jednak przy niewłaściwym stosowaniu nie usuwają trwale metali ciężkich, zwiększając ryzyko ich redystrybucji w organizmie. Dlatego protokół Cutlera wykorzystuje wyłącznie sprawdzone chelatory: R-ALA, DMSA oraz DMPS.
Schemat dawkowania chelatorów
Częstotliwość przyjmowania chelatorów
Protokół Cutlera opiera się na częstym i regularnym przyjmowaniu niewielkich dawek substancji chelatujących, czyli wiążących metale ciężkie, co umożliwia oczyszczanie z nich organizmu oraz ich wydalanie. Istotne jest, aby uwzględniać czas półtrwania poszczególnych chelatorów, co w praktyce oznacza podawanie środka wiążącego kilka-kilanaście razy na dobę w równych odstępach czasu – w tym nawet w nocy – aby uzyskać stałe stężenie substancji we krwi. To wymaga ustawiania budzika na konkretne godziny – również w nocy – aby nie pominąć żadnej dawki. Jeżeli natomiast opóźnienie w przyjęciu dawki przekroczy dopuszczalny margines – np. dla R-ALA do 30 minut, a dla DMSA/DMPS do 1 godziny – cykl należy przerwać.
Dlaczego jest to tak istotne? Takie podejście minimalizuje efekt redystrybucji, czyli krążenia uwolnionych metali w organizmie. Dodatkowo małe dawki zamiast ilości uderzeniowych wyciągają szkodliwe substancje łagodniej i powodują mniej skutków ubocznych.
Stosuje się zatem R-ALA co 3 godziny, DMSA co 4 godziny lub DMPS co 8 godzin. Dopuszczalne jest skrócenie tych odstępów – natomiast nie należy ich wydłużać. W przypadku R-ALA + DMSA ustala się zatem jeden czas dawkowania, przyjmując schemat R-ALA.
Cykle przyjmowania chelatorów
Chelatory podaje się w odpowiednich cyklach (rundach), po których następują przerwy na regenerację. Taka runda trwa 72 godziny, czyli 3 doby (np. od poniedziałku rano do środy rano). Po zakończeniu cyklu należy wykonać taką samą przerwę (czyli 72 godziny) – można ją wydłużać, w zależności od potrzeb organizmu, ale w żadnym wypadku nie należy ich skracać.
W przypadku osób o silnym organizmie i będącychpod stałą opieką specjalisty, można wydłużać cykl nawet do 2 tygodni stałego dawkowania substancji chelatujących. Takie schematy stosuje się jednak rzadko ze względu na duże obciążenie organizmu.
Najczęściej stosowanym schematem jest 3 dni chelatacji i 4 dni przerwy, co daje jedną rundę na tydzień.
Dawkowanie
Początkowe dawkowanie chelatorów jest niewielkie. Zalecane dawki początkowe (na jedną porcję):
- R-ALA – 12,5-25 mg (maksymalna dawka 3 mg / kg m. c.),
- DMSA – 12,5-25 mg (maksymalna dawka jednorazowa to 50 mg),
- DMPS – 12,5-25 mg (maksymalna dawka jednorazowa to 50 mg).
Osoby w gorszej kondycji zdrowotnej powinny zacząć od jeszcze niższych dawek, nieprzekraczających często 5 mg. Nie powinno się także zaczynać od górnych widełek, ponieważ może to wywołać gwałtowne objawy zatrucia wskutek mobilizacji metali ciężkich.
Dawkowanie zwiększa się stopniowo i ostrożnie – zazwyczaj wykonuje się kilka cykli (3-4) na tej samej ilości, a dopiero wtedy, gdy objawy łagodnieją, zwiększa się to np. z 12,5 mg do 18 mg (czyli o 25–50% więcej niż poprzednia dawka).
Nie należy podwajać dawki skokowo, czyli np. z 12,5 mg na 25 mg, ponieważ może okazać się to zbyt obciążające dla organizmu.
U osób bardziej obciążonych warto zacząć od chelatorów, czyli DMSA lub DMPS, przed wprowadzeniem R-ALA, nawet przed 5-10 pierwszych rund. Dopiero potem włącza się R-ALA i należy uważnie obserwować reakcje organizmu. Jeśli objawy stosowania R-ALA będą zbyt nasilone, zaleca się przerwać rundę i wrócić do samego chelatora, a w kolejnym cyklu zmniejszyć dawkę R-ALA do 3-5 mg oraz wydłużyć przerwę między rundami.
Suplementy wspierające
Podczas stosowania protokołu konieczne są preparaty wspierające organizm. Cutler wskazuje cztery podstawowe suplementy, które należy przyjmować nieprzerwanie przez cały okres terapii.
Witamina C
Jest silnym antyoksydantem neutralizującym wolne rodniki, które powstają podczas mobilizacji metali ciężkich. Najlepiej przyjmować ją w formie wolno uwalniającej się, rano i wieczorem, co zapewnia równomierne przyswajanie przez całą dobę.
Witamina E
To skuteczny antyoksydant, który chroni błony komórkowe przed uszkodzeniami oksydacyjnymi spowodowanymi przez metale ciężkie.
Należy przyjmować ją dwa razy dziennie po 400 IU, w naturalnej formie d-alfa-tokoferolu.
Cynk
Ten ważny minerał konkuruje z rtęcią i miedzią w organizmie. Suplementacja cynkiem zmniejsza wchłanianie miedzi z pożywienia i łagodzi objawy jej nadmiaru, co jest szczególnie istotne podczas stosowania R-ALA, który zatrzymuje miedź w organizmie.
Zalecane dawkowanie 30-50 mg należy podzielić na dwie porcje dziennie i przyjmować wraz z posiłkiem.
Uwaga: Odpowiedni poziom miedzi jest kluczowy dla organizmu, dlatego warto stale to kontrolować w trakcie trwania oczyszczania oraz przy przewlekłej suplementacji cynkiem. Nie oznaczaj cynku we krwi, tylko ceruloplazminę.
Magnez
Magnez, będący jednym z najczęściej niedoborowych pierwiastków, odgrywa kluczową rolę w setkach reakcji enzymatycznych. Jego niedobory często wiążą się z zatruciami metalami ciężkimi – na przykład arsen może prowadzić do poważnego deficytu magnezu.
Magnez należy przyjmować w kilku podzielonych dawkach w ciągu dnia, przy czym zalecana dzienna dawka wynosi 300–800 mg jonów magnezu.
Nadmiar magnezu może wywoływać luźne stolce, szczególnie w przypadku tlenku (niezalecana forma) lub cytrynianu. Przy stosowaniu innych form należy zwiększać dawkę stopniowo, aż organizm wypracuje odpowiednią tolerancję.
Suplementacja dodatkowa
Sylimaryna (ostropest plamisty)
Wyciąg z ostropestu plamistego jest zalecany jako wsparcie wątroby podczas detoksykacji. Wspomaga regenerację hepatocytów, stymuluje produkcję i odpływ żółci, a także usprawnia usuwanie toksyn z wątroby. Zalecana dawka dzienna wynosi od 250 mg do 750 mg, podzielona na 3 porcje.
Niezbędne elementy w detoksie
- Odżywcza dieta, która nie będzie obciążać organizmu. Odżywianie powinno wspierać ciało i procesy oczyszczania, a nie stanowić dodatkowe obciążenie. Niedobory białka czy brak zdrowych tłuszczy pogorszą funkcjonowanie organizmu i zmniejszą jego wydajność.
- Picie odpowiedniej ilości wody – nawodnienie jest niezbędne w procesach oczyszczania organizmu. Wspiera prawidłowe wypróżnianie oraz filtrację nerek, dzięki czemu toksyny są skutecznie usuwane zamiast zalegać w organizmie.
- Unikanie alkoholu. Alkohol obciąża wątrobę, jelita oraz nerki i jest szkodliwy dla organizmu, dlatego należy całkowicie wykluczyć go podczas chelatacji.
- Regularne wypróżnianie się – jeśli występują zaparcia lub rzadkie oddawanie moczu, nie należy rozpoczynać detoksu, a gdy pojawią się w jego trakcie, trzeba go przerwać. Zbyt długie zaleganie kału w przewodzie pokarmowym może spowodować ponowne wchłanianie metali ciężkich wydalanych z żółcią.
- Brak plomb amalgamatowych – chelatacja metali ciężkich jest bezwzględnie przeciwwskazana przy ich obecności. Należy najpierw usunąć je w gabinecie stomatologicznym specjalizującym się w takich zabiegach, a następnie odczekać 3 miesiące przed wprowadzeniem R-ALA. W przeciwnym razie kwas alfa-liponowy może przenieść rtęć z amalgamatów bezpośrednio do mózgu, powodując pogorszenie stanu zdrowia.
- Eliminacja innych źródeł metali ciężkich z otoczenia – takich jak środowisko pracy, kosmetyki, ubrania czy suplementy. Należy to zrobić przed rozpoczęciem protokołu, by nie hamować procesu detoksykacji.
- Silny organizm – przed rozpoczęciem chelatacji należy dokładnie przebadać wątrobę, nerki oraz poziom kluczowych witamin i minerałów. W przypadku chorób tarczycy, osłabionych nadnerczy czy zaburzeń gospodarki hormonalnej, najpierw trzeba ustabilizować te problemy, a dopiero potem wprowadzać protokół.
- Rzetelne podejście do tematu – najwięcej skutków ubocznych występuje z powodu nieprzestrzegania częstotliwości dawek oraz nieodpowiedniego przygotowania się. Nieregularne przyjmowanie R-ALA lub pominięcie dawki powoduje ciągłe przemieszczanie się metali ciężkich w organizmie bez ich efektywnego usuwania. W takiej sytuacji należy przerwać turę, ponieważ jej kontynuowanie może nasilić objawy zatrucia.
- Obowiązkowe regularne monitorowanie stanu organizmu. Podczas chelatacji należy wykonywać systematyczne badania krwi i na ich podstawie dbać o zdrowie poprzez uzupełnianie witamin, minerałów oraz wsparcie nadnerczy. Jeśli pojawią się zbyt intensywne objawy lub niepokojące wyniki badań, oznacza to, że organizm nie radzi sobie z chelatacją i należy ją przerwać.
- Ograniczenie przyjmowanych suplementów. Preparaty takie jak chlorella, kolendra, czosnek, NAC, MSM czy EDTA nie są częścią protokołu i mogą zaszkodzić poprzez wchodzenie w interakcje lub nadmierne obciążanie wątroby.
Czas trwania terapii
Detoksykacja to proces długotrwały. Na podstawie swoich doświadczeń Cutler oszacował, że pełne oczyszczenie organizmu może zająć nawet do 5 lat regularnego stosowania protokołu. W przypadku dzieci z autyzmem potrzebnych jest 100–300 rund, co przekłada się na 2–6 lat terapii. Typowa osoba dorosła powinna przygotować się na kilkaset cykli, co oznacza miesiące, a nawet lata systematycznej pracy.
Warto podkreślić, że poprawa stanu zdrowia następuje stopniowo w trakcie procesu. Nie trzeba więc czekać do zakończenia kuracji, by zauważyć pierwsze pozytywne efekty.
Należy pamiętać, że podczas oczyszczania objawy mogą się naprzemiennie nasilać i ustępować. Typowym zjawiskiem jest powrót wcześniej ustąpionych symptomów – to zazwyczaj przejściowy stan, świadczący o uwalnianiu metali z głębiej położonych tkanek.
Z każdą kolejną rundą trudniejsze momenty stają się łagodniejsze, a okresy poprawy wydłużają się. Ogólny trend, mimo że nieliniowy, powinien być zatem pozytywny.
Po 2-6 miesiącach stosowania protokołu często występuje etap przestoju, który może trwać od 6 do 12 miesięcy. Charakteryzuje się on brakiem wyraźnych postępów, a nawet tymczasowym pogorszeniem stanu poprzez nasilenie objawów zatrucia (mimo że poziom metali ciężkich w organizmie jest niższy). Według Cutlera zjawisko to wynika z uwalniania toksyn z głębiej położonych tkanek, takich jak kości i narządy wewnętrzne, co powoduje czasowo zwiększone stężenie metali we krwi przed ich ostatecznym wydaleniem. W tym okresie należy kontynuować protokół wraz ze wsparciem objawowym, ponieważ po tej fazie następuje znacząca poprawa.
Zakończenie protokołu
Zakończenie protokołu nie ma ustalonej daty końcowej — zależy od indywidualnego stanu zdrowia pacjenta. Biorąc pod uwagę opisany wcześniej efekt tymczasowego pogorszenia, należy przeczekać ten okres, a następnie stopniowo zwiększać dawki do maksymalnych zalecanych wartości. Jeśli najwyższa dawka preparatu nie wywołuje żadnych odczuwalnych objawów (ani negatywnych, ani pozytywnych), należy kontynuować chelatację przez kolejne 6 miesięcy. Po tym czasie można uznać protokół za zakończony.
Warto wtedy wykonać badania kontrolne (np. oznaczenie poziomu metali ciężkich we krwi i w moczu) oraz obserwować organizm pod kątem ewentualnego nawrotu objawów.
Najważniejsze jest, aby pozostawać pod stałą opieką specjalisty (lekarza lub dietetyka klinicznego), który będzie monitorował stan zdrowia i poziom niezbędnych minerałów w organizmie.
